Verrek, dat is 't!

Het strijdvaardige leven van Nobelprijswinnaar Martinus Veltman

Natuurkundige Martinus Veltman (1931-2021) zat provoceren in het bloed. De een vond hem een held, de ander een bruut. Geboren in Waalwijk, met om de hoek schoenenfabriek Van Haren, koos Tini na zijn studie in Utrecht voor de flitsende maar ruwe wereld van de elementaire deeltjesfysica. Allergisch voor autoriteit en recht voor zijn raap hield hij zich staande te midden van Amerikaanse hegemonie. Veltman had het lef om een door collega s kansloos geacht pad in te slaan. Grote hulp daarbij was Schoonschip, zijn computerprogramma dat kon rekenen én met formules kon omgaan. Samen met promovendus Gerard t Hooft forceerde Veltman in 1971 een doorbraak die de weg effende naar het huidige standaardmodel van elementaire deeltjes; waarna de stevige, onconventionele en uitgesproken Veltman en de frêle, keurige maar sociaal onhandige t Hooft uit elkaar groeiden en Tini Utrecht verruilde voor Ann Arbor. In 1999 wonnen ze samen de Nobelprijs. Gelukkig.
Verrek, dat is t! portretteert een eigenzinnig, precies en invloedrijk fysicus die altijd contact zocht met het experiment. Die controversieel uit de hoek kon komen, maar met een goed hart, geliefd bij velen.

Dirk van Delft is oud-directeur van Rijksmuseum Boerhaave. Met zijn biografie over Kamerlingh Onnes won hij in 2005 de NWO Eurekaprijs voor wetenschapscommunicatie. Zijn monumentale biografie over Lorentz (samen met Frits Berends) is in 2021 bekroond met de Boerhaave Biografie Prijs.